UM Bytom: 81. rocznica Nocy Kryształowej i spalenia synagogi na pl. Grunwaldzkim

Przedstawiciele Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, prezydent Bytomia Mariusz Wołosz oraz mieszkańcy naszego miasta złożyli kwiaty pod tablicą na placu Grunwaldzkim, która upamiętnia tragiczne wydarzenia, jakie miały miejsce w 1938 roku. 81 lat temu w Niemczech miała miejsce Noc Kryształowa.

W czasie Nocy Kryształowej z 9 na 10 listopada 1938 roku hitlerowcy na bezprecedensową skalę dewastowali żydowskie miejsca kultu, niszczyli własność, a samych Żydów zabijali lub osadzali w obozach koncentracyjnych. Do tragicznych wydarzeń doszło również w Bytomiu, gdzie ofiarą działań nazistów byli zarówno bytomscy Żydzi, jak również synagoga, która uległa doszczętnemu spaleniu. W Bytomiu uwięziono również około 370 bytomskich Żydów, z czego prawie 150 deportowano do obozu w Buchenwaldzie.

Aby utrwalić w pamięci tragiczne wydarzenia, jakie miały miejsce w Bytomiu w listopadzie 1938 roku, po prawie 70. latach odsłonięto 9 listopada 2007 roku tablicę pamiątkową, przypominającą, że na obecnym placu Grunwaldzkim stała w latach 1869 1938 żydowska synagoga. Na zaprojektowanej przez Stanisława Pietrusę tablicy pamiątkowej, z wizerunkiem nieistniejącej synagogi, w językach polskim, angielskim, niemieckim i hebrajskim możemy przeczytać:

W tym miejscu stała wybudowana w 1869 roku bytomska synagoga będąca świadectwem wiekowego pokojowego współistnienia wspólnoty żydowskiej w historii miasta. Została zburzona przez niemieckich nazistów w Noc Kryształową 9/10 listopada 1938 roku.”

Warto podkreślić, że ataki na Żydów w nocy z 9 na 10 listopada 1938 miały miejsce w większych miastach niemieckich i austriackich. Ofiarami padły należące do Żydów synagogi, domy, sklepy i zakłady przemysłowe. Ponadto Noc Kryształowa dała również pretekst do kolejnych zmian prawnych wykluczających obywateli Niemiec żydowskiego pochodzenia z życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego. Pierwsze zmiany weszły już 12 listopada, między innymi Żydzi nie mogli chodzić do kin i teatrów oraz na koncerty i wystawy, jak również usunięto żydowskie dzieci ze szkolnictwa publicznego, zaś wkrótce odebrano Żydom wykonującym zawód adwokata czy lekarza prawo do wykonywania swojej pracy.

Autor:Tomasz Sanecki
Zdjęcia: Archiwum UM Bytom/Hubert Klimek

Urząd Miejski w Bytomiu, bytom.pl/, bytom.pl/81-rocznica-nocy-krysztalowej-i-spalenia-synagogi-na-pl-grunwaldzkim