Jan Matejko jest bez wątpienia jednym z najbardziej rozpoznawalnych polskich artystów. Malarz, który uwiecznił na płótnie najważniejsze wydarzenia historyczne z dziejów Polski jest znany prawie każdemu w naszym kraju, a jego obrazy „Bitwa pod Grunwaldem”, „Unia Lubelska”, „Hołd Pruski”, Konstytucja 3 Maja” czy „”Kościuszko pod Racławicami”, to panoramiczne, wielopostaciowe kompozycje, na których drobiazgowo odwzorowane zostały historyczne realia - stroje, sprzęty czy detale architektoniczne. W 2023 roku obchodzimy dwie rocznice związane z wielkim Polakiem - to 185 rocznica urodzin i 130 rocznica jego śmierci. Obecny rok został więc ogłoszony rokiem Jana Matejki, a Muzeum Górnośląskie z tej okazji przygotowało wystawę „Jan Matejko. Prace ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu”, którą można oglądać w bytomskiej placówce muzealnej.
Jakie dzieła Matejki zobaczymy ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego?
Wśród eksponowanych na wystawie prac pojawiły się szkice kompozycyjne odwołujące się do istotnych wydarzeń historycznych, takich jak zawarcie porozumienia pomiędzy Królestwem Polskim a Wielkim Księstwem Litewskim w 1569 roku w Lublinie, szkice postaci króla Zygmunta Augusta i jego żony Barbary Radziwiłłówny, akwarelowe studium portretowe oraz szkice do przedstawień związanych z postacią króla Jana Kazimierza Wazy, a także studium postaci - Chmielnicki pod Korsuniem i obraz Wita Stwosza jako dziecko. Interesującą grupę prac Jana Matejki stanowią również projekty realizowane na potrzeby dekoracji wnętrz obiektów sakralnych. Na wystawie zaprezentowana została koncepcja fragmentu polichromii do prezbiterium kościoła Mariackiego w Krakowie z przedstawieniem anioła trzymającego wstęgę. W ostatecznych działaniach wewnątrz świątyni, wymagających ogromnego nakładu pracy, schorowany Matejko uzyskał wsparcie swoich uczniów, między innymi Józefa Mehoffera i Stanisława Wyspiańskiego. W przestrzeni wystawy pojawił się także projekt do ikonostasu cerkwi św. Norberta w Krakowie ze sceną pokłonu Trzech Króli.
Warto dodać, że wyjątkowym obiektem na ekspozycji jest z pewnością szkicownik artysty zawierający krótkie notatki oraz zbiór rysunków - między innymi szkice architektoniczne oraz studia postaci. Dopełnieniem zaś serii prac rysunkowych jest prezentowana realizacja malarska artysty z przedstawieniem Wita Stwosza w wieku dziecięcym. Obraz powstał w 1855 roku, a więc w czasie, kiedy Matejko jako siedemnastoletni student kontynuował jeszcze artystyczną edukację.
Wystawę poświęconą Janowi Matejce oraz jego prace będzie można oglądać do 30 lipca 2023 roku. Wstęp na wystawę w cenie biletu na wystawę czasową.
Galeria Malarstwa Polskiego w zbiorach Muzeum Górnośląskiego
Bogate i różnorodne zbiory Działu Sztuki Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu dają sposobność do organizowania ekspozycji poruszających zagadnienia z zakresu działalności artystycznych realizowanych na przestrzeni kilkuset lat. Wiodącą wystawą działu pozostaje ekspozycja stała - Galeria Malarstwa Polskiego, na której prezentowane są wybrane dzieła najwybitniejszych polskich twórców, powstałe w okresie XIX stulecia i pierwszej połowy XX wieku. Pozostałe obiekty z kolekcji sukcesywnie eksponowane są na wystawach czasowych - o charakterze mniej lub bardziej rozbudowanych pokazów.
Cykl „Mała galeria” tworzą wystawy zdecydowanie kameralne, ale wyróżniające się pod względem ważkości prezentowanych prac, posiadanych przez nie walorów artystycznych oraz odgrywania przez nie istotnej roli w twórczości konkretnych artystów czy w wybranych momentach historii sztuki.
Najwybitniejszy reprezentant nurtu historyzmu w malarstwie polskim
Jan Matejko, urodził się 24 czerwca 1848 roku w Krakowie, tam również zmarł w wieku 55 lat - 1 listopada 1893 roku. Należał do grona najwybitniejszych reprezentantów nurtu historyzmu w malarstwie polskim. W Krakowie Matejko ukończył Szkołę Sztuk Pięknych, a następnie kształcił się w Monachium i Wiedniu. Jan Matejko bardzo szybko zyskał międzynarodową sławę a swoje obrazy wielokrotnie prezentował na wystawach w najważniejszych europejskich ośrodkach kultury. Zdobył wiele prestiżowych nagród oraz otrzymał honorowe członkostwo wielu akademii artystycznych. W 1873 roku mianowano go dyrektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych a funkcję tę pełnił do końca życia. Warto dodać, że wśród jego uczniów byli wybitni twórcy okresu Młodej Polski, m.in. Jan Malczewski, Stanisław Wyspiański oraz Józef Mehoffer.
Matejko stworzył ponad trzysta obrazów olejnych oraz setki rysunków i szkiców. Jest też autorem polichromii kościoła Mariackiego w Krakowie. Do jego najsłynniejszych dzieł należą: „Unia lubelska”, „Stefan Batory pod Pskowem”, „Bitwa pod Grunwaldem”, „Hołd pruski”, „Jan Sobieski pod Wiedniem”, ”Kościuszko pod Racławicami” czy „Konstytucja 3 Maja 1791 roku”, a także cykl portretów „Poczet królów i książąt polskich” oraz obrazy przedstawiające Mikołaja Kopernika, Stańczyka, Zygmunta Augusta i Barbarę Radziwiłłówną czy Józefa Ciechońskiego.
