Wydarzenia, jakie rozegrały się na Górnym Śląsku w latach 1918-1922 miały decydujący wpływ na przyszłość tego regionu. Jednym z nim było niewątpliwie powołanie Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w 1920 na czele z Wojciechem Korfantym. Dzisiaj, 18 września w ramach 100. rocznicy tego wydarzenia w Bytomiu odbył się historyczny happening.
Piątkowy happening rozpoczął się od gry edukacyjnej z udziałem uczniów, których zadaniem było odnalezienie najbardziej charakterystycznych i znanych miejsc w Bytomiu związanych z powstaniami i plebiscytem. Podczas wydarzenia nie zabrakło również między innymi: spacerów historycznych, spotkania z reżyserami filmu muzycznego o powstaniach śląskich - Grzegorzem Płonką i Mirosławem Basajem oraz autorami /Barbarą Szmatloch i Józefem Krzykiem/ książki historycznej poświęconej Wojciechowi Korfantemu – „Korfanty. Silna bestia”. Dzisiejsze wydarzenie zakończyło się uroczystym koncertem muzyki polskiej z udziałem Śląskiej Orkiestry Kameralnej, który jednocześnie zainaugurował XV Międzynarodowy Festiwal Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego.
Warto dodać, że piątkowy happening był kontynuacją obchodów, które rozpoczęły się w lutym 2020 roku i związane były z 100. rocznicą utworzenia Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i mianowania Wojciecha Korfantego Polskim Komisarzem Plebiscytowym. Tym samym była to kolejna okazja do poznania historii wydarzeń, które wpłynęły na sytuację Górnego Śląska w latach 1920-1921, a więc okresu kiedy rozstrzygały się losy przynależności tego regionu do Polski lub Niemiec.
Organizatorem wydarzenia było Górnośląskie Towarzystwo Historyczne, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Biuro Programu „Niepodległa” oraz gmina Bytom.
Projekt dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego "Niepodległa". Wydarzenie odbywa się w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa.
O historii Polskiego Komisariatu Plebiscytowego:
Polski Komisariat Plebiscytowy rozpoczął działalność 12 lutego 1920 roku w Bytomiu, a jego siedzibą był wykupiony przez władze polskie hotel „Lomnitz” przy ówczesnej ulicy Gleiwitzerstrasse 10. Osiem dni później, 20 lutego decyzją Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, Polskim Komisarzem Plebiscytowym został mianowany Wojciech Korfanty.
Głównym celem Polskiego Komisariatu Plebiscytowego było zorganizowanie głosowania oraz akcja propagandowa. W jej trakcie prowadzono zbiórki pieniężne, organizowano wiece i komitety pomocy oraz drukowano tysiące broszurek, plakatów, wizytówek, znaczków i ulotek, aby przekonać mieszkańców Górnego Śląska do głosowania za przynależnością do Polski. Kręcono nawet filmy propagandowe oraz wydawano płyty z pieśniami patriotycznymi, jak również odnoszono się także do kwestii regionalnych, socjalnych, religijnych i historycznych.
Przygotowania do plebiscytu trwały ponad rok, a stosunki polsko – niemieckie w tym czasie uległy dalszemu zaostrzeniu. Dochodziło do walk ulicznych, ataków na polskie redakcje gazet, a kulminacyjnym momentem okazał się 17 sierpnia 1920 r., kiedy rozeszła się na Śląsku fałszywa wiadomość o upadku Warszawy, rzekomo zdobytej przez wojska bolszewickie. W Katowicach doszło między innymi do polsko – niemieckich walk ulicznych, zaatakowano katowicką siedzibę Komitetu Plebiscytowego oraz doszło do zamordowania polskiego działacza – lekarza dr. Andrzeja Mielęckiego. Wydarzenia te skłoniły wówczas Wojciecha Korfantego do ogłoszenia z 19 na 20 sierpnia decyzji o wybuchu II powstania, które zakończyło się 25 sierpnia 1920 roku. Atmosfera wzajemnej wrogości utrzymywała się aż do czasu plebiscytu, który odbył się 20 marca 1921 roku.
Plebiscyt okazał się dla strony polskiej niekorzystny. Objął on w sumie 1573 gminy, a zgodnie z wcześniejszym życzeniem strony polskiej w głosowaniu wzięło udział około 192 tysiące tzw. „emigrantów”, czyli osób urodzonych na Górnym Śląsku, ale zamieszkałych w czasie plebiscytu poza jego terenem. W plebiscycie wzięło udział około 1,2 mln uprawnionych do głosowania. Za Polską opowiedziało się 40,3% uprawnionych, za Niemcami 59,4%, olbrzymia większość emigrantów głosowała za Niemcami, było ich około 182 tysiące, zaś za Polską niecałe 10 tysięcy. Decydujące miało być jednak głosowanie za gminami, gdzie za Polską opowiedziały się 674 gminy, zaś za Niemcami 624. Wyniki plebiscytu nie zadowoliły żadnej ze stron. Polsce miało przypaść 25% rejonu plebiscytowego, głównie bez przemysłu ciężkiego, co było jedną z przyczyn wybuchu w nocy z 2 na 3 maja III powstania śląskiego. Decyzję o rozpoczęciu powstania podjęto również w hotelu „Lomnitz” 30 kwietnia podczas spotkania Wojciecha Korfantego z dowódcami wojskowymi.
Piątkowy happening rozpoczął się od gry edukacyjnej z udziałem uczniów, których zadaniem było odnalezienie najbardziej charakterystycznych i znanych miejsc w Bytomiu związanych z powstaniami i plebiscytem. Podczas wydarzenia nie zabrakło również między innymi: spacerów historycznych, spotkania z reżyserami filmu muzycznego o powstaniach śląskich - Grzegorzem Płonką i Mirosławem Basajem oraz autorami /Barbarą Szmatloch i Józefem Krzykiem/ książki historycznej poświęconej Wojciechowi Korfantemu – „Korfanty. Silna bestia”. Dzisiejsze wydarzenie zakończyło się uroczystym koncertem muzyki polskiej z udziałem Śląskiej Orkiestry Kameralnej, który jednocześnie zainaugurował XV Międzynarodowy Festiwal Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego.
Warto dodać, że piątkowy happening był kontynuacją obchodów, które rozpoczęły się w lutym 2020 roku i związane były z 100. rocznicą utworzenia Polskiego Komisariatu Plebiscytowego i mianowania Wojciecha Korfantego Polskim Komisarzem Plebiscytowym. Tym samym była to kolejna okazja do poznania historii wydarzeń, które wpłynęły na sytuację Górnego Śląska w latach 1920-1921, a więc okresu kiedy rozstrzygały się losy przynależności tego regionu do Polski lub Niemiec.
Organizatorem wydarzenia było Górnośląskie Towarzystwo Historyczne, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Biuro Programu „Niepodległa” oraz gmina Bytom.
Projekt dofinansowano ze środków Programu Wieloletniego NIEPODLEGŁA na lata 2017-2022 w ramach Programu Dotacyjnego "Niepodległa". Wydarzenie odbywa się w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa.
O historii Polskiego Komisariatu Plebiscytowego:
Polski Komisariat Plebiscytowy rozpoczął działalność 12 lutego 1920 roku w Bytomiu, a jego siedzibą był wykupiony przez władze polskie hotel „Lomnitz” przy ówczesnej ulicy Gleiwitzerstrasse 10. Osiem dni później, 20 lutego decyzją Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, Polskim Komisarzem Plebiscytowym został mianowany Wojciech Korfanty.
Głównym celem Polskiego Komisariatu Plebiscytowego było zorganizowanie głosowania oraz akcja propagandowa. W jej trakcie prowadzono zbiórki pieniężne, organizowano wiece i komitety pomocy oraz drukowano tysiące broszurek, plakatów, wizytówek, znaczków i ulotek, aby przekonać mieszkańców Górnego Śląska do głosowania za przynależnością do Polski. Kręcono nawet filmy propagandowe oraz wydawano płyty z pieśniami patriotycznymi, jak również odnoszono się także do kwestii regionalnych, socjalnych, religijnych i historycznych.
Przygotowania do plebiscytu trwały ponad rok, a stosunki polsko – niemieckie w tym czasie uległy dalszemu zaostrzeniu. Dochodziło do walk ulicznych, ataków na polskie redakcje gazet, a kulminacyjnym momentem okazał się 17 sierpnia 1920 r., kiedy rozeszła się na Śląsku fałszywa wiadomość o upadku Warszawy, rzekomo zdobytej przez wojska bolszewickie. W Katowicach doszło między innymi do polsko – niemieckich walk ulicznych, zaatakowano katowicką siedzibę Komitetu Plebiscytowego oraz doszło do zamordowania polskiego działacza – lekarza dr. Andrzeja Mielęckiego. Wydarzenia te skłoniły wówczas Wojciecha Korfantego do ogłoszenia z 19 na 20 sierpnia decyzji o wybuchu II powstania, które zakończyło się 25 sierpnia 1920 roku. Atmosfera wzajemnej wrogości utrzymywała się aż do czasu plebiscytu, który odbył się 20 marca 1921 roku.
Plebiscyt okazał się dla strony polskiej niekorzystny. Objął on w sumie 1573 gminy, a zgodnie z wcześniejszym życzeniem strony polskiej w głosowaniu wzięło udział około 192 tysiące tzw. „emigrantów”, czyli osób urodzonych na Górnym Śląsku, ale zamieszkałych w czasie plebiscytu poza jego terenem. W plebiscycie wzięło udział około 1,2 mln uprawnionych do głosowania. Za Polską opowiedziało się 40,3% uprawnionych, za Niemcami 59,4%, olbrzymia większość emigrantów głosowała za Niemcami, było ich około 182 tysiące, zaś za Polską niecałe 10 tysięcy. Decydujące miało być jednak głosowanie za gminami, gdzie za Polską opowiedziały się 674 gminy, zaś za Niemcami 624. Wyniki plebiscytu nie zadowoliły żadnej ze stron. Polsce miało przypaść 25% rejonu plebiscytowego, głównie bez przemysłu ciężkiego, co było jedną z przyczyn wybuchu w nocy z 2 na 3 maja III powstania śląskiego. Decyzję o rozpoczęciu powstania podjęto również w hotelu „Lomnitz” 30 kwietnia podczas spotkania Wojciecha Korfantego z dowódcami wojskowymi.
Galeria zdjęć:
Autor: Arkadiusz Janocha
Zdjęcia: Hubert Klimek
