Szaty liturgiczne stanowią znak posłannictwa oraz wypełnianej funkcji – biskupa, kapłana bądź ministranta. To rodzaj odzieży ubieranej podczas liturgii, która wskazuje oraz podkreśla funkcje pełnione przez noszącą ją osobę. W tym artykule przedstawiamy elementy szat liturgicznych, które warto znać.
Słowem wstępu: historia szat liturgicznych
Szaty liturgiczne wywodzą się od szat wykorzystywanych już w starożytnym Rzymie oraz Grecji. Co interesujące, na początku nie różniły się one od szat noszonych przez zwykłych obywateli – kapłan na czas Eucharystii wciąż zmieniał jednak codzienny strój na ten świąteczny. Na przestrzeni wieków można było obserwować pewne zmiany w wyglądzie szat liturgicznych, aczkolwiek pozostawały one przy swych starożytnych formach. Zaczęto je zdobić szlachetnymi kamieniami, haftowano na nich biblijne sceny czy znaki Eucharystii. Z kolei od IX wieku zaczęto nadawać poszczególnym szatom symbolikę nawiązującą do Chrystusa. Tworzono przy tym modlitwy towarzyszące ich ubieraniu.
Elementy szat liturgicznych
W obrządku rzymskokatolickim można wyróżnić kilka istotnych elementów szat liturgicznych. Co istotne, powinny być one tworzone z wysokogatunkowych materiałów – sprawdź wyjątkowe szaty liturgiczne wykonane z dbałością o detale.
Alba
Najstarszą szatą liturgiczną, a jednocześnie podstawowym elementem ubioru wszystkich osób pełniących służbę Bożą, jest alba. Ta szata liturgiczna wywodzi się od rzymskiej tuniki i dała swego rodzaju początek sutannie. Stanowi ona symbol czystości duszy znajdującej się w stanie łaski uświęcającej. Nazwa szaty wywodzi się od jej koloru – to biała szata sięgająca aż do kostek, charakteryzująca się długimi rękawami. Pierwotnie była wykonywana z lnu, jednakże obecnie produkowana jest również z innych tkanin.
Cingulum
Gest przepasania wskazuje na gotowość do spełnienia posługi – taki znak pracy w służbie Bożej i gotowości na przyjście Zbawiciela stanowi cingulum. To pas bądź gruby sznur z frędzlami na obu końcach, służący do przewiązywania w pasie wspomnianej wcześniej alby. Warto wspomnieć, że użycie cingulum nie jest obowiązkowe, o ile alba jest uszyta w sposób zapewniający przyleganie materiału do ciała bez użycia paska.
Komża
Co ciekawe, komża powstała za skrócenia alby – spowodowane było to trudnościami we wkładaniu jej na grube odzienie. Kryje się w niej jednak taka sama symbolikę. Komża może zastąpić albę, jednakże nie w sytuacji, kiedy m.in. wkłada się ornat czy dalmatykę – zasady te szczegółowo określa prawo liturgiczne.
Ornat
Ornat przypomina o męce i śmierci Zbawiciela, skłaniając do rozpamiętywania Jego poświęcenia dla ludzi. Stanowi on przy tym symbol ciężaru służby Bożej i wskazuje na obowiązki, godności kapłana wobec wiernych i Stwórcy. Zdobienia ornatu również posiadają pewną symbolikę – przykładem jest znak krzyża, który odnosi się do krwawej ofiary Jezusa. Początkowo ta szata liturgiczna składała się z płaszcza bez rękawów, posiadającego mały otwór na głowę. Wraz z biegiem czasu wprowadzono modyfikację, to znaczy obcięto go po bokach, aby materiał nie krępował ruchu rąk. W efekcie obecnie ornat składa się z dwóch płatów materiału – z przodu oraz z tyłu.
Stuła
Szeroka wstęga, delikatnie rozkloszowana na obu końcach to stuła. Zawieszana jest ona na szyi przez kapłana i biskupa. Co więcej, może ona zwisać swobodnie obydwoma końcami z przodu. Jeśli chodzi o diakona, zakłada on stułę niczym szarfę z lewego ramienia na ukos do prawego boku. Ta szata liturgiczna wskazuje na władzę i godność kapłana, natomiast w liturgii symbolizuje ona jarzmo służby Zbawicielowi noszone na ramionach przez kapłana i diakona.
Dalmatyka
Dalmatyka była pierwotnie świeckim strojem mieszkańców Dalmacji – właśnie stąd pochodzi również jej nazwa. Stanowiła ona długą i szeroką szatę, posiadającą krótkie oraz szerokie rękawy. W późniejszym okresie uległa ona skróceniu. Co więcej, przecięto ją po bokach – również w miejscu rękawów.
Kapa
Kapa, czyli nieszpornik, wywodzi się z szat książąt oraz królów. Używana jest ona poza Mszą Świętą, między innymi podczas procesji, nabożeństw oraz pogrzebów. To długa, sięgająca stóp peleryna zapinana klamrą pod szyją – zakłada się ją na komżę lub albę oraz stułę.
Podczas liturgii kapłani zakładają specjalne szaty liturgiczne. Powinny być one stworzone z wysokojakościowych materiałów, a także odznaczać się precyzją wykonania. Wśród nich można wyróżnić elementy, takie jak alba, cingulum, komża, ornat, stuła, dalmatyka oraz kapa.
